EnglishOp 29 september 1743 werd Robert Jacob Gordon in het Gelderse vestingstadje Doesburg gedoopt. Geboren als vijfde zoon van Jacob Gordon en Johanna Maria Heijdenrijk, in een gezin met uiteindelijk 9 kinderen.
Doesburg, Harderwijk en Leiden
De familie is van vaderszijde van Schotse afkomst. Overgrootvader Robbrecht kwam in 1645 als huursoldaat naar de Republiek. De Gordons weten snel te aarden en een goede positie op te bouwen. Grootvader Robbert wordt burgemeester van Schiedam en vader Jacob is kolonel van het Derde Regiment van de Schotse Brigade. Hij schopt het uiteindelijk tot generaal-majoor over de infanterie.
Er is weinig privédocumentatie en specifieke informatie bekend over de jeugdjaren van Robert Jacob Gordon in Doesburg. Er zijn niet heel veel concrete gegevens over zijn ‘studiejaren’ in Harderwijk en zijn soldatenleven als officier in de Schotse Brigade. Hetzelfde geldt voor de jaren waarin de familie Gordon in Leiden woonde en ook RJG hier rondliep, werd geïntroduceerd in de vrijmetselarij en een netwerk opbouwde.
Netwerken
Een van de mensen uit zijn netwerk was Bartholomeus van de Coppello, afkomstig uit een gegoede Zeeuwse koopmansfamilie met banden met de VOC. Eind 1772 vertrok Robert Jacob Gordon voor het eerst, voor een ‘plezierreis’, naar de Kaapkolonie, in het gezelschap van Bartholomeus. Samen delen ze, zowel op de heen als terugreis, een kajuit.
In de jaren 1760 tot zijn definitieve vertrek naar de Kaap in 1777 doet Gordon meer interessante contacten op. Naast de broers Pieter en Bartholomeus Van de Coppello zijn dit onder meer vader en zoon Hendrik en François Fagel, professor Jean-Nicolas Sebastien Allamand, Jacob Abraham De Mist en de Haagse jetset uit die tijd.
Bronnen
Voor informatie over de persoon Robert Jacob Gordon en zijn leven moeten we voor een deel terugvallen op de officiële documenten van de Kaapse Politieke Raad, de missiven, memoranda en resoluties. Natuurlijk zijn er ook de journaals die Gordon tijdens zijn reizen door de binnengebieden van zuidelijk Afrika schreef tussen 1777 en 1786. En de brieven die hij vanuit de Kaapkolonie stuurde naar onder andere Hendrik Fagel en stadhouder Willem V.
De honderden tekeningen, gemaakt tijdens zijn reizen en erna, en die bewaard zijn gebleven als de Gordon Atlas, vertellen ook hun verhaal. Samen met de verschillende archiefstukken, de correspondentie van tijdgenoten en de sporen die Gordon zelf (soms letterlijk in het Afrikaanse landschap in de vorm van naamgeving) heeft achtergelaten, kan de informatie uit de bronnen als puzzelstukjes steeds meer en beter op hun plaats gelegd worden. Het is een ontdekkingsreis vol verwondering, geheel in de geest van Robert Jacob Gordon zelf.
Biografie van Gordon
In de biografie van Robert Jacob Gordon zitten nog veel lacunes. In vakliteratuur wordt helaas nog veel gerefereerd aan, en (des)informatie overgenomen uit, “gekleurde” literatuur uit de tijd van het Apartheidsregime. De stem van zijn politieke tegenstanders wordt daarin onevenredig veel gehoord.
Dit komt prominent naar voren in de beschrijving van de periode voorafgaand aan en leidend naar de overname van de Kaapkolonie door de Britten. Niet lang na de val van de kolonie valt ook het doek voor Robert Jacob Gordon. Hij sterft op 25 oktober 1795. Lees hier meer over deze woelige periode en de gekaapte Kaap in 1795 in de eerder via Scribe Diem gepubliceerde blogs.
Expeditie RJG
Een intrigerend en boeiend man, in een dito tijd en wereld. Na terugkeer van zijn eerste reis naar Afrika in juni 1774, was de naam van Gordon in kleine maar zo belangrijke Haagse en Leidse kringen direct gevestigd. Bij tijdgenoten werd hij bekend en geliefd door de reizen die hij vanaf 1777 maakte, en de kennis die hij hierbij vergaarde, die hij vol passie met bezoekers aan de Kaap deelde.
Gordon bij de Khoisan Kraal van Kapiteins Gronjam en Doroep, 5 januari 1779
Er zijn nog veel sporen te vinden en te (her)ontdekken. Met nieuw literatuur- en archiefonderzoek trekt Scribe Diem er op uit en gaat op Expeditie RJG. Ga je mee?
Wordt vervolgd.