EnglishIn het vorige Mededelingenblad van de Studiegroep Geslachten Drost verscheen de eerste aflevering van een drieluik over Hermanus Drost (1745-1835). Via Tricht en Vianen volgden we de voorouders en hun carrières en arriveerden we met Hermanus in Amsterdam. In het voorliggende artikel komt het werkzame leven van Hermanus aan bod, met onder meer de twee firma’s waarvan hij mede-eigenaar was.
Hermanus Drost, portret door Jan Ekels de Jonge, 1789. RKD afb.nr. IB00069027
Hermanus in Amsterdam
Hermanus Drost komt als jongeman van Vianen naar Amsterdam. Hier woont hij aan de haven, op de Rapenburg bij de Foeliestraat. Hermanus is koopman en in die hoedanigheid legt hij op 27 augustus 1766 de ‘Poorter Eed’ af.
‘Poorter eed’ Hermanus Drost 27 augustus 1766
Een jaar eerder, op donderdag 29 september 1765, trad de toen 20-jarige Hermanus met zijn even oude nichtje Anna Geertruy Buedingh (1745-1785) in het huwelijk. Opvallend genoeg worden pas na tien jaar huwelijk twee zoons geboren. Beide jongens worden naar hun grootvaders Johannes Bueding en Arent Drost genoemd. Johannes is op jonge leeftijd gestorven en Arent Drost (1778-1812) is nog geen zeven jaar oud wanneer zijn moeder Anna Geertruy in 1785 overlijdt. Weduwnaar Hermanus Drost verhuist met zijn zoon Arent van de Rapenburg naar de Buitenkant, bij de Schipperstraat. Ook dit pand is bij de haven gelegen. Later, als volwassen man zal Arent terugkeren naar zijn geboortehuis op de Rapenburg, dat in bezit van de familie is gebleven.
Vijf jaar na het overlijden van Anna Geertruy Buedingh hertrouwt weduwnaar Hermanus Drost op woensdag 29 december 1790 met weduwe Wilhelma Spanceerder (1763-1816). Zij krijgen samen zes kinderen van wie slechts twee dochters, Sophia Drost (1793-1882) en Petronella Drost (1798-1870), hun vader Hermanus zullen overleven. Wilhelma Spanceerder overlijdt in 1816 op 53-jarige leeftijd.
Hermanus heeft van eind jaren tachtig van de achttiende eeuw tot aan zijn dood in 1835 aan de Buitenkant gewerkt en gewoond. In 1808 kocht hij er een tweede pand, Buitenkant 24, nu Prins Hendrikkade 131. Hermanus is de rest van zijn leven in dit vroegere huis van Michiel de Ruyter blijven wonen.
Koop- en zakenmannen
Hermanus dreef samen met zijn jongere broer Jacobus Drost (1754-1823) twee handelszaken: de firma Buedingh en Drost, die handelde in boter en vlees, en de firma Hermanus en Jacobus Drost, een houthandel en -zagerij. Beide firma’s waren niet alleen nauw verbonden met de Amsterdamse scheepsbouw en scheepsvaart, maar traden ook op als financiers en zaakwaarnemers. Zoals de firmanaam Buedingh en Drost al aangeeft, was hier ook de schoonfamilie van Hermanus bij betrokken. Ik heb alleen nog niet met zekerheid kunnen achterhalen welke specifieke Buedinghs bij de firma betrokken waren. Hermanus’ schoonvader en oom Johannes Buedingh lijkt een zekerheid.
Al in 1769, op 26 september, was er een ‘Generaale Prokuratie van de Heeren Buedingh en Drost, Koopl= te Amsterdam’ om de zaken te behartigen van Jan van de Alder en Hendrik Christiaan Leuftink in Batavia en namens hen op te treden en te handelen. Hier is (nog) geen sprake van een firma, maar worden de heren kooplieden Buedingh en Drost genoemd.
‘Generaale Prokuratie’ Bueding en Drost, 1769. CBG, Oost-Indische bronnen. CBG FAPA005139
Naast de broers Hermanus en Jacobus Drost zal ook Hermanus’ zoon Arent een rol in de familiebedrijven hebben gespeeld. Hij is bekend als koopman en poorter in Amsterdam. Doordat hij al in 1812 op 33-jarige leeftijd overlijdt is er voor hem geen grote (of in ieder geval geen zichtbare) rol in de firma’s van zijn vader en oom weggelegd. De echtgenoten van de twee volwassen dochters van Hermanus lijken niet direct bij de firma’s betrokken te zijn geweest en uit het huwelijk van Jacobus Drost met Petronella van Geenhuyzen (1759-1807) zijn geen kinderen bekend.
Voor de opvolging en continuering van beide bedrijven doen Hermanus en Jacobus beroep op hun neef Arent Arnoutsz Drost (1783-1845), de zoon van beider broer Aernout Drost (1747-1811). Nadat Arent van 1799-1805 in zijn geboortestad Vianen als voluntair op het notariskantoor van F. A. van Hall werkzaam is geweest, een niet ongebruikelijke administratieve vooropleiding voor een toekomstig koopman, komt hij in 1805 naar Amsterdam. Hier begint hij als boekhouder bij de firma’s van zijn ooms.
De firma Buedingh en Drost
De firma genoemd naar de families Buedingh en Drost was gevestigd op de Buitenkant bij de Schipperstraat, ideaal gelegen vlak bij de haven. De firma handelde vooreerst in boter en vlees en was voornamelijk op de proviandering van schepen gericht. Het betreft dan pakken gezouten vlees en vaten boter, maar Buedingh en Drost leverden daarnaast allerlei ander proviand en gebruiksvoorwerpen. Van servies en bestek tot touw en zeil, van groenten en brood tot bier, wijn, jenever en koffie(apparaten). Alles wat aan boord en voor de bemanning noodzakelijk is voor de korte of langere reizen, kon worden geleverd en/of gefinancierd door of middels de firma Buedingh en Drost.
Daarnaast handelde Buedingh en Drost ook als zaakwaarnemer van personen (overzee), bedrijven en overheidsinstellingen. De firma trad op als geld- en kredietverstrekker in oost en west, binnen alle delen van de Nederlandse Republiek, het koninkrijk en koloniën. Het Gemeente Amsterdam Stadsarchief (GAS) heeft enkele interessante archiefstukken in het Archief van Commissarissen van de Raad der Stad Amsterdam tot het Defensiewezen met opgaaf van leveranties door de firma Buedingh en Drost aan gewapende vaartuigen in het jaar 1787. Het betreft een Rekening-courant waarbij “D’ wel edele Agtb.e Heeren Gecomitteerders van den Raad tot het Defensie weesen deser Stad debent [verschuldigd] aan Bueding & Drost” zijn. Naast levering, financiering en garantstelling voor proviandering betreft het hier ook onder meer scheepskanonnen, wapens en munitie.
Levering van een kanon, voldaan door de firma Buedingh & Drost, 13 september 1787. Stadsarchief Amsterdam 5032, inv.nr. 101, scan 16.
Vanaf 1780 wordt Hermanus Drost (en de firma Buedingh en Drost) vermeld in de Kaapse archiefstukken, onder de jaarlijkse uitgaande brieven van het gouvernement van de Kaapkolonie gericht aan de Heren Zeventien van de VOC. In de financiële stukken, de rekeningoverzichten, staan de bedragen genoteerd die door personen en instanties aan de Kaap zijn voldaan aan de Kaapse regering. Deze betalingen dienen vervolgens door de VOC-kamers in Nederland aan kredietverstrekkers, zaakwaarnemers of kooplieden te worden uitgekeerd.
Zo maakte onder andere Hendrik van Amstel, de (tweede) opperchirurgijn aan de Kaap, over meerdere jaren gebruik van de diensten van Hermanus Drost en de firma Buedingh en Drost, getuige de verzoeken tot betaling aan ‘Hermanus Drost, derzelver gemagtigd’s of Erven t’ Amsterdam’. Mogelijk trad Hermanus Drost persoonlijk of uit hoofde van de firma Buedingh en Drost al langer op als zaakwaarnemer en kredietverstrekker voor de Kaapkolonie.
Zeker vanaf 1791 zijn Hermanus en Jacobus Drost met de firma Buedingh en Drost ook actief in Suriname met obligaties en investeringen, in het bijzonder met betrekking tot koffie. Het optreden als handelshuis in Suriname door (de eigenaren van) de firma Buedingh en Drost resulteerde in eigen investeringen in de koffieplantage Mon Affaire aan de Orleanakreek, een zijstroom aan de beneden Commewijne rivier. In 1824 is de plantage, bestaande uit 638 akkers, in eigendom van een fonds beheerd door Hermanus en Arent Drost.
‘Negotiatie’ koffieplantage Mon Affaire in Suriname, Buedingh en Drost – Leydse courant 22 juni 1821 – via Delpher
Jaarlijks verschijnen in verschillende dagbladen advertenties dat ‘ten hunne Comptoire […] zal worden betaald één Jaar Interest van de Negotiatie, gevestigd op de Plantagie Mon Affaire, gelegen in de Colonie Suriname’. Aandeelhouders in de plantage konden dan op bepaalde dagen op het kantoor of handelshuis van Buedingh en Drost op de Buitenkant de winst over de afgelopen periode verzilveren. Op gezette tijden werd ook geadverteerd met de verkoop of uitgifte van aandelen of effecten. Mogelijk heeft de aanschaf en het bezit van aandelen in de plantage, en overerving ervan, geleid tot het latere directeurschap over Mon Affaire. Hier zal ik in een komend artikel op terugkomen.
De firma Buedingh en Drost diende verder verschillende verzoeken in bij Staten Generaal en latere nationale volksvertegenwoordiging, om producten naar Amsterdam te laten overkomen, ook met buitenlandse schepen. Dit blijkt onder meer uit de ‘Decreeten der Nationale Vergadering, representeerende het Volk van Nederland’ (16/17 december 1796) waar “Is gelezen de Requeste van Bueding en Drost, Kooplieden te Amsterdam, als Correspondenten van het Pruissisch Schip de Vrouw Sara Margaretha; daar by verzoekende permissie, om in het voorsz. Schip, eene lading Producten in Surinamen te doen nemen en herwaards overbrengen”. De Vergadering besluit het verzoek “te accordeeren, doch alleen voor deze reize”.
Houthandel en -zagerij Hermanus en Jacobus Drost
Naast firma Buedingh en Drost zijn Hermanus en Jacobus ook actief in een eigen houthandel en -zagerij, ten behoeve van scheepsbouw en wat daarmee verband hield. Bij de Hoogte Kadijk lagen scheeps/houtwerven met opstallen die in handen komen van Hermanus en Jacobus Drost. Het betreft de werven Kleine Leeuw en Het Trekjacht (vanaf 1785) en Grote Leeuw en/of Gouden Leeuw (vanaf 1801). Bij het overlijden van Jacobus Drost in 1823 erft neef Arent Arnoutsz Drost een derde deel van diens nalatenschap. Arent zet de houthandel van de gebroeders Drost voort, waaruit Hermanus zich geleidelijk terugtrekt. Ook de werven komen dan in eigendom zijn van hun neef Arent Drost.
Op deze manier waren de familiebedrijven van Hermanus en Jacobus Drost onlosmakelijk met de Amsterdamse scheepvaart verbonden. Van scheepsbouw tot bevoorrading, van financiering tot handel en zaakwaarneming. De firma’s zorgen naast rijkdom voor invloed en meerdere vingers in de pap.
Zaagmolen De Jager
Een andere interessante mogelijke handelsverbinding kan hebben bestaan met de Amsterdamse zaagmolen De Jager. Deze was gelegen op het Zaagpad 420, tussen de Voorweg en Middenweg, op het kruispunt van de huidige Zaagmolenstraat en Frederik Hendrikstraat. De zaagmolen, gebouwd in de eerste helft van de zeventiende eeuw en herbouwd in 1740, was vanaf 1809 in handen van timmerman, molenaar en houtzager Antony (Anthonie) Drost (1760-1830). Zijn zoon Lodewijk Jacob Drost (1802-1847) nam de zaagmolen van zijn vader over. Verschillende van zijn kinderen zijn ook in de molen geboren. Antony en Lodewijk Jacob zijn nazaten uit de familietak van Willem Hendriksz Drost (ca. 1622-1693), de jongere broer van Cornelis Hendriksz Drost, van generatie 2. Hermanus en Jacobus Drost zijn nazaten uit de lijn van deze Cornelis Hendriksz.
Zaagmolen De Jager door A. Martin 1890 – Collectie Koninklijk Oudheidkundig Genootschap. GAS KOG-AA-2-28-642
Zaagmolen De Jager was een zogenaamde paltrokmolen, een kleine houten molen aan het water. Via slootjes werden de boomstammen aangevoerd om te worden verzaagd. In 1826 waren er nog circa tachtig van dergelijke zaagmolens in Amsterdam. De molen is uiteindelijk in 1907 gesloopt om plaats te maken voor woningen in de Frederik Hendrikbuurt, maar was op dat moment al niet meer in handen van de familie Drost.
Het is aannemelijk een binding tussen de zaagmolen en de houthandel van Hermanus, Jacobus en Arent Drost te zien. Het is echter onduidelijk in welke mate de activiteiten van de firma’s van Hermanus Drost en die van zaagmolen De Jager met elkaar verbonden waren, of elkaar aanvulden. Onlogisch zou dit niet zijn, gezien de geschiedenis van de Trichtse Drosten als een molenaars- en timmerliedenfamilie. De activiteiten liggen daarnaast in elkaars verlengde, maar direct bewijs ontbreekt vooralsnog. Opnieuw een leuk gegeven om verder te onderzoeken.
Politiek
De gematigd patriot Hermanus Drost werd nadat de Bataafse Republiek was uitgeroepen ook op bestuurlijk vlak actief in de stad. Bij publicatie van 17 maart 1796 werd bericht dat Hermanus tot representant en lid van de Raad der gemeente Amsterdam was gekozen. Door de raad werd hij voor het jaar 1806 gekozen tot wethouder en hij hield zich dat jaar onder meer bezig met het ijken van de verschillende maatvoeringen. Bij monde van Hermanus Drost werd op 8 mei door de Raad besloten tot een verplichte jaarlijkse ijking van alle maten. 1806 was tevens het jaar waarin keizer Napoleon het Koninkrijk Holland instelde en zijn jongere broer Lodewijk Napoleon tot koning liet kronen.
Bij koninklijk besluit werd bepaald dat de raadsleden en wethouders in Amsterdam voor het volgende jaar werden gehandhaafd. Hermanus bleef daarmee op zijn post, maar voor 1808 werd het voltallige tegenwoordige bestuur ontslagen en een nieuw bestuur door de koning gekozen en geïnstalleerd. Hermanus is hier niet meer bij en trad in 1808 af als raadslid. De politieke carrière van Hermanus Drost speelde zich af tijdens de verschillende ‘regime changes’ die plaatshadden na de omwenteling van 1795: van Republiek der Verenigde Nederlanden met erfelijk stadhouderschap naar Bataafse Republiek en van Bataafse Republiek naar het Koninkrijk Holland onder Lodewijk Napoleon.
‘Burgemeestersraam’ Oude Kerk Amsterdam. Het wapen van Hermanus Drost: onderste rij, derde van rechts.
Aan de bestuurlijke periode van Hermanus herinnert vandaag de dag nog het zogenaamde Burgemeestersraam in de Oude Kerk van Amsterdam. In dit glas-in-loodraam staat ook het wapen van de familie Drost afgebeeld. Verdere nalatenschap van Hermanus Drost en enkele nazaten zullen in het volgende en laatste deel van het drieluik worden beschreven.
Het drieluik is voor een deel samengesteld uit informatie die Jan Drost, lid van de Drosten-vereniging en de Trichtse Drostentak, mij heeft toegestuurd over zijn voorvaders en voormoeders. Ik heb dit aangevuld met gegevens uit onder meer het Documentatiecentrum van de Studiegroep Geslachten Drost en eigen bevindingen. Zoals in het eerste deel al is aangegeven, vormt het drieluik geen eindpunt, maar eerder een samenvatting van bekende en minder bekende fragmenten uit de familiegeschiedenis én startpunt voor verder onderzoek. Het verzamelen van de informatie over Hermanus Drost en zijn (directe) familie en omgeving resulteert in de vaststelling van nog zoveel onbekende gegevens en onbeantwoorde vragen, allemaal kansen voor verder onderzoek.
Gebruikte literatuur en bronnen deel 2:
– Gemeente Amsterdam Stadsarchief 5032 Archief van Commissarissen van de Raad der Stad Amsterdam tot het Defensiewezen, inv.nrs. 101-102: Stukken betreffende leveranties door de firma Bueding en Drost aan de gewapende vaartuigen, 1787
– Documentatiecentrum van de Studiegroep Geslachten Drost, aangevuld met informatie toegestuurd door Jan Drost.
– advertenties en krantenartkikelen via www.delpher.nl.
– Honing, G. J., ‘De molens van Amsterdam’, voordracht in den economisch-historischen leergang: “Amsterdam in de Gouden Eeuw”, gehouden 5 februari 1929.
– Jeffreys, Kathleen M., Kaapse Archiefstukken 1778-1782 (Kaapstad 1927-1932).
– Gepriviligeerd naamregister der heeren kooplieden, bankiers, handeldrijvenden of negotiedoenden, winkeliers, en fabrijkanten der stad Amsterdam (voor het jaar 1825; 1837 en 1838).
– Kamphuis, Gerrit, ‘De portretten van Hermanus Drost en zijn vrouw geschilderd door Jan Ekels de Jonge’, in: Bulletin van het Rijksmuseum 21 (1973).
– Kamphuis, Gerrit, ‘Een onbekend portret van Aarnout Drost’, in: Jaarboek van het Genootschap Amstelodamum 69 (1977).
– Vaillant, C. E., Wapenboek der Amsterdamsche regeringsleden sedert 1795 (Amsterdam 1861).
Lees hier Hermanus Drost 1.
Dit artikel verscheen eerder in het Mededelingenblad van de Studiegroep Geslachten Drost, maart 2020.
